Doktorların promosyon alması dinen haram mıdır?

Sorularla İslamiyet sitesine sorulmuş:

Doktorların promosyon alması dinen haram mıdır?

İşte cevap:

Kullanıcı Adı erhanfrer
Sorulma Zamanı 02-Ekim-2006 - 16:47:29

Soru
Ben doktorum ve ilaç firmalarının bize çeşitli destekleri (kitap ve kongre gibi) ve promosyonları oluyor. Bunlar caiz midir?

Cevaplanma Zamanı 04-Ekim-2006 - 15:41:11

Cevabımız

Değerli Kardeşimiz;

Rüşvet, "din, ahlak ve kuralları gereği yapılmaması gereken bir şeyi, yaptırmak üzere, selahiyetli kişiye doğrudan veya bir aracı vasıtasıyla sağlanan menfaat"tir.

Hediye, "dostluğu pekiştirmek, ıslah etmek, meşru olanı sevdirmek ve benimsetmek, iyilik etmek, iyilik ederek tatmin olmak, meşru olan bir arzuyu gerçekleştirmek, bir iyiliğe ve hizmete teşekkür etmek gibi iyi maksatlarla birisine sağlanan menfaat"tir.

İlaç firması imal veya ithal ettiği ilaçları satabilmek için birçok yola başvuruyor; bunlardan biri de doktorlara hediye vermektir (promosyon).

a) Doktor, hediye aldığı için yazmaması gereken ilacı yazarsa hediye değil, rüşvet almış olur. "Yazmaması gereken ilaç veya âlet"e örnek, daha ucuz olduğu halde aynı işi gören, aynı etkileri taşıyan alternatifi bulunan ilaç ve âlettir.

b) Etkisi ve fiyatı eşit olan ilaçlar arasından, imalatçısı veya pazarlayıcısı hediye verdiği için birini (promosyonlu olan) tercih ederek yazmak meşrudur.

c) Meşru diye nitelediğimiz tercihte de dikkat edilmesi gereken birkaç nokta vardır:
Milli menfaat göz önüne alınmalı, milli menfaate aykırı olan yardım (mesela ilaç yazarak satımına yardımcı olmak) yapılmamalıdır. Uluslararası ilişkiler, haksızlıklar, dengeler bazan belli bir firmayı desteklemeyi bazan da boykot etmeyi gerektirebilir.

İlaç imalatçılarının arasındaki ticari rekabet ucuzlamaya; yani dar gelirli alcıların menfaatine sebep olmalıdır. Bütün imalatçılar promosyona başvurarak bunu da kısmen veya tamamen ilaç fiyatlarına (girdilere) yansıtarak fiyatları yukarda tutarlarsa bu sonuç alıcıların zararına olur; yani -bu şartlarda, böyle olursa- meseleye genel bakıldığında promosyon bir haksızlık aracı haline gelir ve haksızlığı engellemek için -mümkün oluyorsa- genel olarak karşı tavır almak gerekir. Bunun için bazı doktorların tavır koymaları sonucu değiştirmez.

Geniş bilgi için tıklayınız

Selam ve dua ile...

Sorularla İslamiyet Editör

****

Kullanıcı Adı erhanfrer Sorulma Zamanı 06-Ekim-2006 - 11:25:12
Yorum
Allah razı olsun. Aynı zamanda ilaç mümessilleri bizimle iyi bir diyaloğa girmek için her türlü yardımı yapmaya çalışıyorlar. Mesela ben ilçedeyim. İle gideceğim zaman, şirketlerinin arabası ile beni götürüyorlar. Yemek ısmarlıyorlar. Daha bunun gibi birçok şeyler yapıyorlar. Kitap ve kongre desteğide yapıyorlar. İlaç firmalarının bu işler için ayırdığı bir bütçe varmış ve masrafları o bütçeden karşılıyorlarmış. Ben ilaç yazarken yinede milli menfaatleri göz önünde tutuyorum ancak bu yaptıkları haram olabilir mi?

Cevaplanma Zamanı 11-Ekim-2006 - 09:57:00

***

Cevabımız

Değerli Kardeşimiz;

Evet dediğiniz gibi ilaç mümessillerinin verdiklerine ayrılan bir bütçe var. Ancak bu bütçenin giderleri mutlaka ilaçlara yansıtılıyordur. Bu açıdan verilenlerin hediye mi yoksa rüşvet mi olduğu konusuna dikkat etmek ve onların yaptıklarının ya da doktorların aldıklarının nasıl değerlendirilmesi gerektiğine dair bazı ölçüleri de bilmek gerekir.

Bu ölçülerin yukarıda verilen cevapta ve sonundaki linkte verildiği kanaatindeyiz.
Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet Editör

***

Kullanıcı Adı ceydemir Sorulma Zamanı 20-Kasım-2007 - 13:21:13
Yorum

Ben de bir hekimim. İlaç firmalarınıda hakim olan "vahşi kapitalizm" düsturlarını öğrendiğimden beri; yaklaşık iki yıldır hiç bir promosyonlarını -kalem bile- almıyorum. Kesinlikle beklenti içindeler çünkü. Ayrıca Hz. Ömer'in halifeliği sırasında kendisine verilen hediyeleri kabul eden hanımını eleştirerek "Halifenin karısı olmasan da bunları sana verecekler miydi?" demesi sanırım daha net bir ölçüdür. Hiç bir firma mümessili doktor olmasanız size bir şey vermez, sizi yemeğe götürmez, bir şey teklif etmez. Zaten bunu yapacak olsa firmasında kalamaz. Maalesef pek çok hekim kardeşim bu tuzağa sık olarak düşüyorlar. Hatta bir kısmı hatır-gönül reddedemedikleri promosyonları kendileri helal olmadığını düşündükleri için başkalarına veriyorlar. Ancak bu firma temsilcilerinin beklentilerini azaltmıyor elbette. Mutlaka imanlı vicdanlar en iyi ölçüdür, kimse sizin yazdığınız ve parası belki yetim hakkından alınarak devlet tarafından ödenen bir ilacı hakikatte niçin tercih ettiğinizi bilemez. Kimse dünyada bunun hesabını da sormaz. Peki bizler tercihlerimizi yaparken kendimizi nezaketen veya maddeten borçlu hissediyor olmadığımızdan ne kadar eminiz acaba? Ya da bir başka hekime verilen maddi-manevi daha değerli bir promosyonu öğrendiğimizde ne düşünüyoruz, bir burukluk bir kıskançlık ya da bir özenme hiç mi olmuyor? ...

***

Kullanıcı Adı prizmax Sorulma Zamanı 25-Nisan-2008 - 12:13:00
Yorum

Promosyon-doktor ilişkilerinde kesinlikle halk alayhine bir menfaat ilişkisi bulunmaktadır.. İlaç firması kara kaş-kara göz için promosyon vermemektedir. Küçük kalem, abestang gibi parçalar rahatlık sağlamaktadır. Her firma da vermektedir. Yani onu verdi diye, o firmanın ilaçları yazılmamakta veya tercik edilmemektedir. Daha büyük boyutlu promosyonlarda ise, tamamen amaç değişmektedir. Maddi menfaat elde etmeye girmektedir. Gereksiz yere firmaların ilacı yazılmaktadır. Veya doktor kendini buna mecbur hissetmektedir. Herhalde rüşvetin ve rüşvetçinin tarifini yapmış olduk.. Uzak durulmasında fayda var diye düşünüyorum..

http://www.sorularlaislamiyet.com/subpage.php?s=show_qna&id=5473